سرطان زایی نیتریت سدیم یکی از بحث برانگیزترین مسائل دنیای مواد شیمیایی است. این ماده در مواد غذایی زیادی از جمله فرآورده های گوشتی مانند سوسیس و کالباس استفاده می شود. تحقیقات زیادی میزان سرطان زایی نیتریت سدیم را بررسی کرده اند؛ چرا که بسیاری از محققان عقیده دارند این ماده می تواند موجب بیماری های قلبی شود و عده ای دیگر عقیده دارند این ماده کاملا ایمن است.
نیتریت سدیم و فرمول شیمیایی آن
نیتریت سدیم یکی از ترکیبات معدنی معروف است که فرمول آن NaNO2 بوده و یکی از مهم ترین نمک های صنعتی است. نیتریت سدیم در ترکیبات آلی زیادی مانند ترکیب اصلی داروها، فراورده های گوشتی، رنگ ها و … به کار می رود.
این ماده بر خلاف تصور بسیاری از افراد می تواند مزایای زیادی نیز برای سلامتی داشته باشد. نیترات در بدن به نیتریت تبدیل می شود و فشار خون را تنظیم می کند. وجود این ماده در بدن باعث سریع تر درمان شدن زخم ها و از بین رفتن باکتری های عامل بیماره در روده انسان می شوند.
از مزایای این ماده می توان به جلوگیری از رشد میکروارگانیسم های عامل بیماری و کاهش اکسیداسیون لیپیدها می شود. از کاربردهای آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- بازدارنده خوردگی
- نگهدارنده خوراکی
- عمل آوری گوشت
- دادن سایه صورتی به گوشت
- فسفاته کردن
- تهیه کود
- ایجاد طعم شور در مواد غذایی
- حفظ تازگی محصول
- و …
کاربردهای شیمیایی نیتریت سدیم باعث شده است بسیاری از افراد نسبت به سرطان زایی نیتریت سدیم حساس شوند؛ در حالی که این ماده مضرات زیادی برای بدن انسان ندارد و بسیاری از منابع نقل کرده اند که مزایای این ماده بیشتر از مضرات آن است.
از دیگر کاربردهای این ماده می‌توان به جلوگیری از سست شدن چربی‌ها و کاهش سرعت رشد بکتری در گوشت اشاره کرد که دوام و ماندگاری آن را به شکل قابل توجهی افزایش می‌دهد؛ به طوری که گوشت‌ها یا فرآورده‌های گوشتی بدون نیتریت یا نیترات در زمان بسیار کوتاهی فاسد شده و غیر قابل مصرف می‌شوند.
بیشتر بخوانید: کاربرد سولفات روی در داروسازی
منابع طبیعی نیتریت سدیم
منابع طبیعی حاوی نیتریت سدیم عبارت است از سبزیجاتی مانند اسفناج و کرفس و چغندر وجود دارد. از طرفی به دلیل استفاده از کودهایی که حاوی نیتروژن هستند، این ماده گاهی در آب آشامیدنی نیز یافت می شود.
این ماده از طریق کاهش نکم های نیترات هم به دست می‌آید. زمانی که نمک های نیترات در مقابل نور، فلز، الکترولیت، تابش های یونیزه و حرارت قرار می‌گیرند، این کاهش اتفاق می‌افتد. گرچه این روش از منابع طبیعی به دست آوردن نیتریت سدیم به شمار نمی‌رود اما از ذوب شدن نیترات سدیم به عنوان نمک کاهش پیدا کرده و از سرب هم به عنوان عاملی که اکسید می شود نام برده می شود.
بیشتر بخوانید: کاربرد سولفات آهن در کشاورزی و باغداری
عوارض مصرف نیتریت ها
نیتریت ها به طور کلی برای بدن مفید هستند اما همانند هر نوع ماده دیگری در صورت مصرف بیش از حد آن می‌تواند خطراتی برای سلامت انسان به همراه داشته باشد. سرطان زایی نیتریت سدیم یکی از مسائلی است که باید به آن دقت کنید تا از شرایط لازم برای پیشگیری آن مطلع شوید.
گفته می‌شود مصرف بیش از حد نیتریت‌ها و نیترات ها می‌تواند موجب ابتلا به سرطان‌هایی مانند خون، تخمدان، مثانه، لوزالمعده، معده و … شود. از طرفی ممکن است این ماده و مصرف افراطی آن باعث شود به بیماری هایی مانند لنفوم غیر هوچکین نیز مبتلا شوید.
افت شدید فشار خون و مشکلات تیروئیدی از دیگر مشکلات ناشی از سوء مصرف نیتریت ها هستند. همچنین ممکن است کاهش رسیدن اکسیژن به بافت‌های بدن و بیماری سندروم کودک آبی از نتایج مصرف بیش از حد نیتریت ها باشد.
نیتراتی که به بدن وارد می‌شود طی فرایندهایی با آمین موجود در بدن ترکیب می‌شود و ترکیبی سرطان زا به نام نیتروز آمین را تولید میکند. از طرفی مصرف نیترات ها و نیتریت ها در صورتی که بیش از حد مجاز باشد، می تواند در دوران بارداری خطرناک باشد و روی جنین تاثیرات منفی داشته باشد.
توجه داشته باشید که برخی از مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان یا ویتامین سی مانند کرفس، در صورتی که دارای نیترات نیز باشند، به دلیل حضور ویتامین سی و آنتی اکسیدان‌ها از تولید نیتروزآمین در بدن جلوگیری می‌کنند؛ با این حال بهتر است با روش‌هایی برای مصرف این مواد غذایی آشنا شوید که در پیشگیری از سرطان و سایر بیماری‌های ناشی از مصرف نیترات به شما کمک میکند.
بیشتر بخوانید: کاربردهای سولفات منیزیم
روش های پیشگیری از سرطان
همان طور که گفتیم مصرف بیش از حد این ترکیبات معدنی موجب بیماری های خطرناکی نظیر سرطان خواهد شد.
با توجه به این که نیتریت سدیم و سایر ترکیبات نیتریت دار در اکثر مواد غذایی و حتی آب وجود دارد، بهتر است سعی کنید میزان مصرف آن را کنترل کنید و مواد غذایی که از وجود نیتریت و نیترات در آنها مطمئن هستید را کمتر مصرف کنید.
برای این که نیترات و نیتریت کمتری به بدن شما برسد بهتر است سبزیجات و میوه‌های ارگانیک که بدون کودهای شیمیایی رشد می کنند مصرف کنید.
روش دیگر این است که محصولات کشاورزی مانند میوه ها و سبزیجات را حتما پیش لز مصرف، آبکشی کنید. به این منظور باید آنها را در محلولی که حاوی 20 درصد سرکه و 80 درصد آب است قرار دهید و پس از 10 دقیق آب آن را تخلیه کرده، آبکشی نمایید.
یک روش موثر دیگر، پوست کندن سبزیجات و میوه ها پیش از مصرف است. این روش باعث خارج شدن حدودی نیترات‌ها و نیتریت‌ها از موادی مانند سیب زمینی خواهد شد.
از طرف دیگر می‌توانید این مواد را به جای سرخ کردن، آب پز یا بخار پز کنید تا هم سالم‌تر طبخ شوند و هم نیتریت و نیترات از آنها خارج شود. همچنین بهتر است سبزیجاتی که پخته شده اند یا سرخ شده را فریز نکنید؛ چرا که این کار باعث تولید نیتروزآمین شده و همان طور که پیش‌تر گفتیم، این ماده سرطان زا است.
به همین دلیل در صورتی که قصد نگهداری میوه یا سبزیجات در فریزر را دارید، بهتر است آنها را به صورت خام فریز کنید.
مصرف ویتامین سی و آنتی اکسیدان‌ها موجب کاهش سرطان زایی نیتریت سدیم و سایر نیتریت‌ها می‌شود. از این رو مصرف این نوع ویتامین و میوه‌های حاوی آنتی اکسیدان را به برنامه غذایی خود اضافه کنید.
یک روش دیگر، توجه کردن به برچسبی است که روی مواد غذایی قرار دارد. روی این برچسب‌ها مواد تشکیل دهنده مواد غذایی ذکر شده است؛ بنابراین مطالعه آنها می‌تواند به شما کمک کند کنسروها و فرآورده های گوشتی حاوی نیتریت یا سایر مواد غذایی حاوی این مواد را تشخیص دهید.
اگر از فرآورده‌های گوشتی استفاده می‌کنید در کنار آنها سبزیجات نیز مصرف کنید تا آسیب‌های این نوع مواد غذایی را کاهش دهید.
توجه کنید که از صورتی بودن فرآورده‌های گوشتی می توان به وجود نیتریت و نیترات پی برد.
در این مطلب به بررسی سرطان زایی نیتریت سدیم پرداختیم و موارد زیر را بررسی کردیم:
- نیتریت سدیم و فرمول شیمیایی آن
- دلیل استفاده از نیتریت سدیم در فرآورده های گوشتی
- منابع طبیعی نیتریت سدیم
- عوارض مصرف نیتریت ها
- روش های پیشگیری از سرطان
آشنایی با موارد بالا می‌تواند شما را در مصرف سالم‌تر مواد غذایی، به خصوص میوه و سبزیجاتی که با کودهای نیترات دار پرورش پیدا می‌کنند یاری کند و از ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان جلوگیری میکند.
0 دیدگاه