کاربرد سولفات آهن در کشاورزی و باغداری

سولفات آهن که با نام فارسی زاج سبز شناخته می‌شود یکی از رایج‌ترین کودهای شیمیایی است که برای سرسبزی گیاهان و درختان استفاده می‌شود و باعث بهبود کیفیت محصول کشاورزی شده‌است. این ترکیب شیمیایی دارای فرمول اختصاری FeSO4 است که در رنگ‌های بسیار جذاب سبز و آبی به‌دست می‌آید.

پرکاربردترین حالت آن نیز هپتاهیدرات است که از هفت مولکول آب متصل به یکدیگر تشکیل‌می‌شود. کاربرد سولفات آهن در کشاورزی بسیار گسترده‌است و به فتوسنتز و تنفس گیاهان بسیار کمک می‌کند و مانع زرد شدن برگ گیاهان می‌شود.

همچنین نوع دیگر سولفات آهن، سولفات آهن فریک است که با نام شیمیایی Fe2(SO4)3 شناخته می‌شود که آهن موجود در آن به‌حالت +3 اکسیداسیون است. این ترکیب خاصیت انحلال در آب را دارد و از نظر ظاهری به‌شکل بلورهای زرد مایل به خاکستری است.
پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با کاربرد سولفات آهن در زمینه های مختلف کشاورزی در ادامه همراه ما باشید.

فرمول شیمیایی سولفات آهن

یکی از عناصر اصلی گیاهان آهن است. بهترین حالت سولفات آهن به‌عنوان کود شیمایی، دو ظرفیتی بودن عنصر آهن به‌شکل Fe+2 است که راحت‌تر توسط گیاهان جذب می‌شود. آهن موجود در این ترکیب به نگهداری و تشکیل کلروفیل و تولید کربوهیدراتها بسیار کمک می‌کند و به رفع کمبودهای گیاه مانند کلروفیل می‌پردازد. همچنین کاهش فتوسنتز را نیز به‌دنبال دارد.

سولفات آهن نوعی نمک است که به‌حالت هپاتیدرات وجود دارد. هپاتیدرات ترکیب شیمیایی است از هفت مولکول آب تشکیل‌می‌شود که سولفات منیزیم با فرمول شیمیایی FeSO4 دقیقاً همین ویژگی را دارد. این ترکیب نه‌تنها در زمینه باغداری و کشاورزی، بلکه در زمینه‌های مختلف دیگری مانند پزشکی پرکاربرد است. همچنین از آن با نام کود دانه‌ای استفاده می‌کنند و حضور آن داخل خاک باعث اسیدی شدن خاک‌های قلیایی می‌شود.

ویژگی‌های سولفات آهن

این ترکیب به‌عنوان نوعی آهن به‌طور معمول در غذاهای مختلف وجود دارد و به پروتئین هموگلوبین و میوگلوبین متصل می‌شود. وظیفه هموگلوبین در بدن نیز انتقال اکسیژن از خون به بافت‌ها و اندام هاست و میوگلوبین موجود ذخیره‌سازی اکسیژن در سلول‌های ماهیچه‌ای می‌شود. پس از این ترکیب می‌توان برای کاهش کم‌خونی و مشکلات حاصل از کمبود آهن استفاده‌کرد و در مکمل آهن بی‌تردید سولفات آهن وجود دارد.

سولفات آهن به دو صورت هیدراته و بدون آب موجود است که نمونه بدون آب آن بسیار نادر است و تنها در طبیعت حضور دارد. روش‌های مختلفی نیز برای تولید این ترکیب در دسترس است که رایج‌ترین آن، زمانی که محصولات فولادی داخل حمام‌های اسید سولفوریک قرار می‌گیرد.

طی این روش مقادیر زیادی از این ترکیب به‌دست می‌آید و به‌عنوان محصول جانبی استفاده می‌شود. همچنین می‌توان با کمک فرایند تولید دی‌اکسید تیتانیوم از اکسید تیتانیوم – آن این ترکیب را به‌دست‌آورد.

کاربردها و مصارف سولفات آهن

آهن سولفات به دو صورت فریم و فروش موجود است که تنها در حالت آهن با یکدیگر فرق می‌کند. سولفات فریک با فرمول شیمیایی Fe(SO4)3 نمایش داده‌می‌شود، در حالی‌که سولفات فروش دارای فرمول شیمیایی FeSO4 است.

از تمام این ترکیبات معدنی با هدف کاهنده در صنایع مختلف استفاده می‌کنند که در گذشته به‌عنوان ثابت‌کننده رنگ در صنایع نساجی بسیار کاربرد داشته‌اند. همچنین در سیاه کردن و مخفی کردن و اجزای جوهر حضور پر رنگی دارند. در ادامه با رایج‌ترین کاربردها این ترکیب بیشتر آشنا می‌شوید:

این ترکیب در قرص‌های آهن وجود دارد و برای درمان و پیشگیری از کم‌خونی کاملاً مناسب است.

از این ترکیب برای ساخت جوهر استفاده می‌کنند و رنگ‌های دارای غلظت بسیار بالا و بر پایه آهن در رنگ کردن پشم ها بسیار کاربرد دارد.

همچنین به‌عنوان ماده پراهمیت در پارکت ها شناخته می‌شود.
برخی مواقع در نقش رنگ مصنوعی برای ساخت کنسروهای زیتون سیاه استفاده می‌شود.
به‌رنگ کردن بتن، سنگ‌های آهکی و ماسه‌سنگ ها به‌رنگ زرد کمک می‌کند.
در رنگ کردن صنایع چوبی نیز کاربرد دارد و برای تغییر رنگ چوب افرا به‌رنگ نقره‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در تصفیه آب و پیشگیری از اتروفیکاسیون نیز حضور دارد.
پیدا کردن قارچ در معرف فنتون با کمک این ترکیب امکان‌پذیر است.
برای تصفیه فلز روی داخل سنگ های معدنی از سولفات آهن دو ظرفیتی استفاده می کنند.
همیشه کارگران ساختمانی نسبت به ایجاد حساسیت های درماتیک حاصل از فلز کروم قابل حلال در آب نگران بودند، در حالی که امروزه با افزودن این ترکیب به سیمان از بروز این مشکل به راحتی پیشگیری می شود.

زمان و مقدار مصرف سولفات آهن در کشاورزی

سولفات آهن به‌عنوان کاهش PH خاک استفاده می‌شود و شرایط محیا می‌سازد که مواد مغذی در اختیار گیاهان قرار گیرد. همچنین در درمان کلروز آهن از آن در اقدامات باغبانی استفاده می‌کنند و باعث حذف خزه و نرم‌کننده هوای چمن می‌شود.

میزان استفاده از این ترکیب با توجه به اقدامات مختلف کشاورزی و باغبانی متفاوت است و با توجه به هدف نهایی تنظیم می‌شود. معمولاً کشاورزان و باغبانان با مشورت متخصصین مقدار مورد نیاز از این کود را تشخیص می‌دهد و همچنین زمان مناسب استفاده از آن بسیار اهمیت دارد. استفاده از محلول این ترکیب نیز به‌عنوان عملیات کوددهی بسیار رایج است که در برخی شرایط خاص انجام‌می‌شود.

معمولاً مقدار مورد نیاز خاک برای نه الان و درختان بالغ به‌ترتیب زیر است:

نهال‌های تازه و جدید: حدود 60 الی 200 گرم

درختان غیر بارده: حدود 200 الی 400 گرم

درختان در حال باردهی: 200 الی 800 گرم

نباتات کشاورزی: 100 الی 150 کیلوگرم برای هر هکتار

زمان استفاده از خاک و مواد معدنی برای درختان در فصل زمستان هنگام نیمه خارجی سایه‌انداز است که همراه با کود دامی و خاک ترکیب می‌شود. برای محصولات زراعی، هنگامی است که بستر مناسب بذر ایجاد می‌شود با دیگر کودهای اصلی زیر خاک قرار می‌گیرد.

هنگامی‌که تصمیم به استفاده از محلول پاششی نیز دارد باید تمام نکات مربوط به آن رعایت شود. از جمله مهم‌ترین نکات برای استفاده از این روز کوددهی، میزان مشخص‌شده برای هر هکتار است.

نتیجه‌گیری

کاربرد سولفات آهن در هر زمینه‌ای به چشم می‌خورد، اما این ماده برای تولید محصولات کشاورزی اهمیت بی‌نظیر دارد. از آنجا که آهن یکی از فراوان‌ترین عناصر داخل زمین است، در تولید محصولات زراعی نقش کلیدی ایفا می‌کند و باعث تولید کلروفیل یا سبزینه در گیاهان می‌شود.

علاوه بر آهن، گوگرد موجود در این ترکیب نیز به تنظیم PH و جذب بهتر مواد مغذی موجود در خاک توسط گیاهان کمک می‌کند. با تهیه کود شیمیایی این ترکیب کشاورزان شاهد بازدهی بهتر محصولات خود خواهند بود و کمبود آهن را در غذای گیاهان رفع می‌کنند.