مونو آمونیوم فسفات

ترکیب شیمیایی مونو آمونیوم فسفات یکی از ترکیباتی است که به علت خواص شیمیایی و فیزیکی که دارد، در صنایع مختلفی به کار گرفته می‌شود. این ترکیب با نام آمونیوم دی هیدروژن فسفات نیز شناخته می‌شود. در ادامه با ویژگی‌های آن آشنا خواهیم شد.

ویژگی‌های مونو آمونیوم فسفات

مونو آمونیوم فسفات دارای فرمول شیمیایی NHHPO4 و فرمول مولکولی H6NO4P می‌باشد. اگر به فرمول شیمیایی این ترکیب نگاهی بیندازید، متوجه می‌شوید که این ماده در واقع ترکیبی از کاتیون آمونیوم و آنیون فسفات تشکیل شده است. کاتیون آمونیوم یکی از رایج‌ترین کاتیون‌هایی است که در اثر واکنش اسید با آمونیاک حاصل می‌شود.

این ترکیب محلول در آب است اما در استون حل نخواهد شد. به طور کلی در هر لیتر آب با دمای ۲۵ درجه‌ سانتیگراد، می‌توان حدود ۴۰ گرم از این ماده را حل کرد. علاوه بر آن این ترکیب شیمیایی در اتانول نیز محلول است.

اگر بخواهیم در رابطه با چگالی آن صحبت کنیم، باید بگوییم که چگالی آن ۱.۸۰ gr/cm3 می‌باشد و در دمای ۱۹۰ درجه‌ی سانتی گراد ذوب خواهد شد.

با ویژگی‌های مونو پتاسیم فسفات هم آشنا شوید

روش تهیه و تولید مونو آمونیوم فسفات

برای تهیه‌ی این ترکیب نیاز به مخلوط کردن اسید فسفریک و آمونیاک دارید. البته باید نسبت صحیح آن‌ها را رعایت کنید. سپس در یک واکنش گرمازا مونو آمونیوم فسفات به حالت کریستالی رسوب خواهد کرد. این واکنش به صورت زیر خواهد بود:

NH3 + H3PO4 NH6PO4

کاربردهای مونو آمونیوم فسفات

این ترکیب در صنایع مختلفی مانند صنعت کشاورزی، تولید کپسول‌های آتش نشانی، صنعت الکترونیک و دانش نورشناسی نقش مهمی را ایفا می‌کند که در ادامه به توضیح هر کاربرد می‌پردازیم.

صنعت کشاورزی

اگر بخواهیم صنعتی که بیشترین حجم مصرفی از مونو آمونیوم فسفات را دارد معرفی کنیم، بی‌شک باید نام صنعت کشاورزی را بیان کنیم. از این ماده به عنوان کود شیمیایی در کشاورزی استفاده می‌شود. تاثیر این ماده بر روی خاک به این صورت است که با تبدیل ازت و فسفر به شکل قابل استفاده برای گیاهان، مواد مغذی برای رشد گیاهان را فراهم می‌کند.

از این نوع کود بیشتر در خاک‌هایی استفاده می‌شود که به مقدار کافی رطوبت دارند؛ زیرا در این شرایط به سادگی در خاک حل شده و اثر پذیری خود را بر جای می‌گذارد. از سوی دیگر در خاک‌هایی که PH خنثی و یا قلیایی دارند بسیار مناسب است؛ زیرا نسبتا اسیدی محسوب می‌شود.

مونو آمونیوم فسفات به گیاهان کمک می‌کند تا حتی در شرایط نا مطلوب مانند دمای کم و نور ناکافی نیز به خوبی رشد کنند و حتی پارامترهای تعیین کیفیت میوه‌ی درختان مانند رنگ و ماندگاری آن‌ها را نیز افزایش می‌دهد. همچنین مقاومت گیاهان در برابر آفات، بیماری‌ها و عوامل تنش‌زا را افزایش داده و منجر به رشد و نمو هرچه بهتر آن‌ها خواهد شد.

تولید کپسول‌های آتش نشانی

در آتش سوزی‌های نوع A، B و C از خاموش‌کننده‌های شیمیایی خشک برای اطفای حریق کمک می‌گیرند. برای تهیه و تولید این خاموش کننده‌های خشک که ما آن‌ها را با نام کپسول آتش نشانی می‌شناسیم، از این ماده استفاده می‌کنند.

دانش نورشناسی

کریستال این ماده قابلیت تجزیه‌پذیری بالایی دارد به همین دلیل در این زمینه از دانش بسیار پرکاربرد است. ساختار کریستالی مونو آمونیوم فسفات به صورت ۴ ضلعی است؛ به همین دلیل تقارن نوری آن به صورت تک محوری منفی با شاخص‌های شکست معمول در طول موج نوری می‌باشد.

صنعت الکترونیک

در گذشته برای ساخت مبدل‌های فعال سیستم‌های دریایی از مبدل‌های مغناطیسی یا همان magnetostriction استفاده می‌کردند اما از سال ۱۹۵۰ میلادی، بلورهای مونو آمونیوم فسفات به عنوان جایگزینی برای این مبدل‌ها شناخته شدند؛ زیرا کار کردن با آن‌ها بسیار ساده‌تر است.

صنعت تولید اسباب بازی

می‌توان گفت که این ماده تقریبا غیر سمی است و به همین دلیل آن را با رنگ‌های متنوعی مخلوط می‌کنند تا از آن برای ساخت کیت‌های اسباب بازی و بلورهای سرگرم کننده کمک بگیرند.

تفاوت مونو آمونیوم فسفات با دی آمونیوم فسفات

این دو ماده هر دو به عنوان نمک‌های فسفاته‌ای که نقش پررنگی در صنایع مختلف ایفا می‌کنند، شناخته می‌شوند. از جمله این کابردها که در بالاتر نیز اشاره کردیم، در صنعت کشاورزی است؛ زیرا هر دوی این مواد حاوی مقادیر زیادی فسفر هستند که به رشد گیاهان کمک شایانی می‌کند. اما این دو ماده در چندین وجه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند که در لیست زیر این تفاوت‌ها را مشاهده خواهید کرد.

در این لیست به جای نام کامل این دو مواد از نماد اختصاری آن‌ها استفاده کرده‌ایم. نماد اختصاری مونو آمونیوم فسفات MAP و نماد اختصاری دی آمونیوم فسفات DAP است.

– MAP از واکنش ۱ مول آمونیاک و ۱ مول فسفریک اسید ساخته می‌شود اما DAP از واکنش ۲ مول آمونیاک و ۱ مول فسفریک اسید

– میزان نیتروژن در MAP ۴۸ درصد و در DAP ۴۶ درصد است.

– میزان PH در MAP ۴.۷ و در DAP ۷.۸ است. به همین دلیل MAP خاک را اسیدی کرده اما DAP به خاک خاصیت قلیایی می‌بخشد.

با ویژگی‌های سولفات منگنز هم آشنا شوید

خطرات و راهنمای ایمنی استفاده از مونو آمونیوم فسفات

همانطور که این ترکیب خواص و قابلیت‌های زیادی را در اختیار ما می‌گذارد، باید در هنگام استفاده از آن نیز نکات ایمنی را در نظر داشته باشیم تا آسیبی به ما و یا اطرافیان وارد نشود.

– در مکانی که از این ترکیب استفاده می‌کنید، حتما تهویه‌ مناسب را در نظر داشته باشید.

– در صورت تماس بیش از اندازه با این ترکیب ممکن است که چشم‌ها و پوست تحریک شوند.

– در هنگام استفاده‌ طولانی مدت از این ترکیب بهتر است از دستکش و تجهیزات لازم استفاده نمایید. از جمله این تجهیزات می‌توان به لباس کار با آستین‌های بلند، عینک و محافظ صورت اشاره کرد.

– غبارات این ترکیب به هیچ عنوان نباید استشمام شود و در صورت استنشاق این غبارات مشکلاتی مانند تحریک مجاری تنفسی، مشکلات تنفسی، خشکی و درد گلو رخ خواهد داد.

– از بلعیدن این ترکیب به شدت خودداری کنید؛ زیرا منجر به دردهای شکمی، حالت تهوع و استفراغ خواهد شد.

– افرادی که به صورت مداوم با این ماده سروکار دارند، باید آموزش‌های لازم جهت کار با این ترکیب و اقدامات لازم در صورت بروز خطرات احتمالی را ببینند تا در شرایط غیرقابل پیش بینی بهترین تصمیم را اتخاذ نمایند.