گلیسیرین یک قند-الکل با فرمول شیمیایی C3H8O3 است که به طور قابل توجهی شبیه به ساختار ایزوپروپیل الکل می‌باشد. از نظر فیزیکی، گلیسیرین یک مایع بی رنگ و غیر سمی است که طعم شیرین کننده دارد. از نظر شیمیایی، این ماده یک الکل سه هیدریک است که به دلیل رطوبت سنجی و حلالیت در آب شناخته می‌شود.
به‌طور کلی بیش از 1500 کاربرد شناخته شده برای گلیسیرین صنعتی وجود دارد، استفاده از گلیسیرین در مراقبت‌های پوستی تا جوهر چاپگر و مایع هیدرولیک و صنایع غذای و دارویی، بسیار رایج است.
یکی از خواص مهم گلیسرول یا گلیسیرین این است که برای انسان سمی نیست. بنابراین در غذاها، شربت ها، پمادها، داروها و لوازم آرایشی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از گلیسیرین صنعتی در شربتهای خوارکی، مانند داروهای سرفه و لوسیون‌های درمان عفونت گوش استفاده می‌شود.
تاریخچه گلیسیرین
گلیسرول نام رایج یک‌ترکیب آلی است که ساختار شیمیایی آن HOCH2 CHOH CH2OH است. پروپان-1،2،3-تریول یا گلیسیرین (USP)، از زنجیره سه اتم کربن تشکیل شده است که هر یک از اتم‌های کربن انتهایی آن به دو اتم هیدروژن (C-H) و یک گروه هیدروکسیل پیوند دارند. (–OH) و اتم کربن مرکزی به یک اتم هیدروژن (C–H) و یک گروه هیدروکسیل (–OH) پیوند دارد.
گلیسرول یک الکل تری هیدریک است زیرا حاوی سه گروه هیدروکسیل یا الکل است. گلیسیرین مایع غلیظی با طعم شیرین است که در چربی‌ها و روغن‌ها یافت می شود و معمولاً از تری گلیسیرید اولیه موجود در روغن‌های نارگیل و زیتون ساخته می‌شود.
گلیسیرین یا گلیسرول در سال 1779، توسط شیمیدان سوئدی کارل ویلهلم شیله (1742-1786) کشف شد. این شیمیدان گلیسیرین را به هنگام جدا کردن مخلوط گرم شده اکسید سرب (PbO) و روغن زیتون کشف کرد.
بیشتر بخوانید: خواص گلیسیرین برای پوست
تولید گلیسیرین صنعتی
از نظر فیزیکی، گلیسیرین جزو مواد شیمیایی خوراکی و صنعتی بوده و جزو دسته کربنات پتاسیم و آمونیوم بی‌کربنات است. گلیسیرین مایعی محلول در آب، بی رنگ، بی بو، شفاف و چسبناک با نقطه جوش بالا است. از نظر شیمیایی، گلیسیرین یک الکل سه ظرفیتی است که می‌تواند واکنش نشان دهد و در عین حال در اکثر شرایط پایدار است.
گلیسیرین به دلیل این خواص، سازگاری خوب با بسیاری از مواد دیگر و سهولت پردازش آن در بسیاری از کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سال 1854، کارآفرین انگلیسی، شیمیدان و پرورش دهنده گیاهان، جورج فرگوسن ویلسون، فرآیندی را برای سنتز گلیسیرین در مقیاس صنعتی توسعه داد. امروزه نیز عموماً پس از تولید، گلیسرین در حالت خام با تقطیر تصفیه می شود.
در تولید گلیسیرین صنعتی از چربی‌ها و روغن‌های گیاهی و حیوانی استفاده می‌شود. چربی و روغن‌ها که منبع اصلی اسیدهای کربوکسیلیک هستند، به صورت استر با گلیسیرول ترکیب شده و طی فرایندی اسیدها از این ترکیب جدا می‌شوند و گلیسیرین صنعتی به صورت محلول در آب باقی می‌ماند و با انحلال مواد غیر طبیعی در آن و فرایندهای تبخیر آب و تقطیر، تصفیه شده و به دست می‌آید.
همچنین گلیسیرین به روش‌های طبیعی و با روغن‌های گیاهی در خانه برای مصارف خانگی و طبیعی قابل تولید و استفاده است.
انواع گلیسیرین
گلیسرول یک محصول جانبی ارزشمند است که در مصارف مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تصفیه گلیسیرین و همچنین تبدیل آن به محصولات با ارزش در سال‌های اخیر به دلیل رشد چشمگیر صنعت مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. گلیسیرین یک الکل قندی است که معمولاً از محصولات حیوانی، گیاهی و صنعتی یا پتروشیمی به دست می‌آید.
– گلیسیرین گیاهی گونه‌ای از گلیسیرین است که از روغن های گیاهی تهیه می‌شود. گفته می شود که بیش از دو قرن پیش به طور تصادفی با حرارت دادن مخلوطی از روغن زیتون و مونوکسید سرب کشف شده است.
گلیسیرین گیاهی با حرارت دادن چربی‌های گیاهی غنی از تری گلیسیرید مانند روغن سویا و نارگیل تحت فشار یا همراه با یک ماده بازی قوی لیمو ساخته می‌شود و این باعث می‌شود که گلیسیرین از اسیدهای چرب جدا شده و با آب مخلوط شود و مایعی بی بو و طعم شیرین و شربت مانند ایجاد کند. گلیسیرین گیاهی در صنعت آرایشی و بهداشتی محبوب است اما چندین کاربرد دیگر نیز دارد.
همچنین ممکن است فوایدی برای سلامتی داشته باشد، از سلامت پوست گرفته تا آبرسانی بهتر و تقویت و سلامت مو. گلیسیرین گیاهی به طور گسترده در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی و دارویی استفاده میًشود. به عنوان مثال، اغلب به غذاها اضافه می‌شود تا محصول نهایی را شیرین کند. همچنین از گلیسیرین گیاهی می‌توان برای جلوگیری یخ زدگی در غذاهای سرد زده مانند ماست یخ زده کم چرب، بستنی و سایر دسرها استفاده کرد.
– گلیسیرین حیوانی نوع دیگری از گلیسیرین است که از چربی‌های اضافی حیوانات مختلف برای تولید آن استفاده می‌شود. از گلیسیرین‌های حیوانی معمولاً برای ساخت صابون و سایر مواد آرایشی و بهداشتی با غلظت بالا و صنایع غذایی استفاده می‌شود.
– گلیسیرین مصنوعی که به آن گلیسیرین سنتزی نیز گفته می‌شود، از موادی مانند قند نیشکر، شربت ذرت و پروپیلن و‌مشتقات نفتی ساخته می‌شود و از آن‌ها اغلب برای مصارف صنعتی مانند تولید خوشبو کننده‌ها و یا ضدیخ استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: کاربرد کربن اکتیو در صنایع مختلف
کاربرد گلیسیرین در صنایع
گلیسیرین، یک مخلوط الکل آلی از شکر و الکل است و کاملاً در آب قابل انحلال است. گلیسیرین به دلیل خواصی که دارد تقریباً در هر صنعتی کاربردهای زیادی دارد. در ادامه به کاربردها و موارد استفاده گلیسیرین صنعتی می‌پردازیم.
• کاربرد صنعتی ؛ گلیسیرین کاربردهای صنعتی مهمی دارد، به عنوان مثال به عنوان یک بلوک ساختمانی پلیمری در تولید رزین های آلکیدی و پلی یورتان‌ها برای استفاده در رنگ‌ها و مصالح ساختمانی مورد استفاده واقع می‌شود.
گلیسیرین همچنین یک ماده خام برای ساخت بسیاری از انواع واسطه های شیمیایی از جمله حلال‌ها، نرم کننده‌ها و سورفکتانت‌ها است. ویژگی آبدوست گلیسیرین آن را در تهیه مواد افزودنی ضد استاتیک مناسب می‌کند.
از گلیسیرین همچنین برای تولید مواد ضد یخ و موارد دیگر استفاده می‌شود. به عنوان یک الکل شیمیایی، گلیسیرین نیز در واکنش‌های متعدد در تولید مواد شیمیایی مورد نیاز است. از گلیسیرین صنعتی همچنین در تولید رزین‌های آلکیدی استفاده می‌شود.
صنایع غذایی: در غذاها و نوشیدنی‌ها، گلیسیرین به عنوان یک مرطوب کننده، حلال، نگهدارنده و شیرین کننده عمل می‌کند. همچنین در کرم‌های پوست، شوینده‌های بدن، شامپوها و صابون‌ها به دلیل خاصیت روان کنندگی، مرطوب کنندگی و شفاف کنندگی آن استفاده می‌شود.
به دلیل ماهیت ساختاری گلیسیرین می‌توان از آن برای شیرین کردن و غلیظ کردن شربتهای سرفه، اکسیرها و خلط آورها، خمیردندان‌ها و دهان شویه‌ها استفاده کرد. در شوینده‌های مایع نیز، گلیسیرین نقش مهمی به عنوان حلال و شفاف کننده دارد.
آرایشی و مرطوب کننده‌ها؛ پس از آب و عطر، گلیسیرین یکی از موادی است که اغلب در لوازم آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین گلیسیرین جزو عنصر اصلی در سازنده مرطوب کننده‌ها و لوسیون‌ها به شمار می‌رود و استفاده از آن به شکل خالص آن در حال افزایش است.
مطالعات نشان می‌دهد که گلیسیرین می تواند به طرق مختلف روی پوست شما تأثیر مثبت بگذارد. خواص مرطوب کنندگی و نرم کنندگی گلیسیرین باعث آبرسانی و نرمی پوست مناسب می‌شود. به دلیل این ویژگی، از آن در مواردی مانند مرطوب کننده‌ها و لوسیون‌ها استفاده می‌شود.
فرمولاسیون‌های دارویی: گلیسیرین یکی از پرمصرف ترین ترکیبات در مصارف دارویی است. گلیسیرین یا گلیسیرول طیف گسترده‌ای از کاربردها در این صنعت دارد و اغلب برای کمک به خوش طعم شدن داروها استفاده می‌شود. همچنین گلیسیرین به دلیل رطوبت پذیری بالا، در پرشکی به منظور کاهش فشار داخل جمجمه بیش از حد ناشی از ادم مغزی استفاده می‌شود.
0 دیدگاه