هزاران ماده شیمیایی صنعتی در سراسر دنیا وجود دارد. بعضی از آنها برای تولید کالاهای مصرفی، بعضی برای تولید انرژی و برخی دیگر حتی در تولید سایر مواد شیمیایی صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. میان تعداد زیادی مواد شیمیایی برخی هستند که جزو پر مصرف ترین مواد شیمیایی صنعتی در ایران محسوب می شوند. این مقاله قصد دارد تا شما را با برخی از پر مصرف ترین مواد شیمیایی صنعتی و کاربرد متعدد آن ها آشنا کند.
کاربرد مواد شیمیایی در صنعت
مواد شیمیایی صنعتی در واقع مواد شیمیایی هستند که در فرآوری یا مراحل ساخت محصولات صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. آنها می توانند مستقیماً جزئی از یک محصول خاص باشند یا به صورت غیر مستقیم در تولید آن دخالت داشته باشند. خود محصولات ممکن است به عنوان مواد تشکیل دهنده صنعتی برای ایجاد کالا های دیگر یا به عنوان محصولات مصرفی به تنهایی استفاده شود.
قرار گرفتن در معرض انواع خاصی از مواد شیمیایی صنعتی می تواند برای سلامتی انسان و سایر موجودات مضر باشد. برخی از این مواد شیمیایی حتی ممکن است سبب واکنش های آلرژیک، خود ایمنی یا سرطان شوند. انواع دیگری از مواد شیمیایی وجود دارند که خورنده، قابل اشتعال و سمی هستند؛ بنابراین رعایت احتیاط ضروری در زمان خرید مواد شیمیایی صنعتی و تماس با آنها اهمیت دارد.
پر مصرف ترین مواد شیمیایی صنعتی کدامند؟
1- اکسید منگنز
اکسید منگنز در واقع یک نوع ترکیب معدنی محسوب میشود و با فرمول شیمیایی MnO شناخته می شود از لحاظ شکل ظاهری به رنگ قهوه ای مایل به سیاه می باشد و حالت جامد دارد اکسید منگنز به صورت طبیعی به عنوان ماده معدنی پیرولوزیت یافت می شود. عملکرد اکسید منگنه می تواند به شکل یک کاتالیزور در فرایند تولید آلیل الکل، رنگ، شیشه های رنگی و سرامیک امورد استفاده قرار گیرد.
اکسید منگنز جزء شناخته شده کودها و افزودنی های غذایی است. با توجه به اثربخشی فوق العاده آن، فقط در صنعت کود میتواند تا حدوده هزاران تن را به شکل سالانه مصرف کند.
2- اسید سولفامیک
سولفامیک اسید یک کریستال سفید رنگ است که به صورت جامد خشک، غیر فرار، غیر رطوبت گیر و پایدار وجود دارد. این ماده محلول در آب است و محلول آبی قوی اسیدی را تشکیل می دهد که از نظر اسیدی با اسیدهای معدنی قوی معمولی قابل مقایسه است، اما می توان آن را به شکل خشک نیز نگهداری کرد.
اسید سولفامیک برای کاهش pH مایعات استفاده می شود. اسید سولفامیک مزایای زیادی نسبت به جایگزین های خود دارد از جمله این مزایا: سهولت در دست زدن، حلالیت و خورندگی کم آن می باشد.
از جمله کاربردهای اسید سولفامیک آن است که می تواند به عنوان یک پاک کننده اسیدی موارد استفاده قرار بگیرد. همچنین برای از بین بردن زنگ و آهک از روی سطح فلزات و سرامیک ها استفاده می شود و جایگزین خوبی برای اسید هیدروکلریک محسوب می شود. همچنین از این ماده می توان برای مصارف خانگی نیز استفاده کرد. از دیگر کاربردهای آن تولید رنگ و رنگدانه، منعقد کننده، تثبیت کننده کلرید برای تولید خمیر کاغذ، آبکاری الکتریکی و پرداخت نقره اشاره کرد.
3- ایزوپروپیل الکل
ایزوپروپیل الکل که دارای سه کربن و یک گروه هیدروکسیل (OH) در ساختار خود است.در سطح صنعتی، الکل از واکنش شیمیایی حاصل از هیدراتاسیون پروپیلن به روش های مختلف به دست می آید که به صورت یک ماده شیمیایی، آب و الکل حاصل می شود.
این ماده نقطه جوش و ذوب بسیار وسیعی دارد، بنابراین در صنعت و در فرمولاسیون سایر محصولات استفاده های زیادی می شود. از برخی کاربرد های آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در آزمایشگاه های شیمیایی به صورت شاخص واکنش ها و حلال برای معرف های شیمیایی
- در فرایند پزشکی در جهت ضد عفونی کردن سطوح و حتی استریل کردن برخی از وسایل پرکاربرد
- در صنایع آرایشی و بهداشتی و محصولات خانگی برای ساخت تونیک، عطر و لوسیون پوست
4- اسید بوریک
اسید بوریک که با نام های دیگری مثل اسید ارتوبوریک یا اسید بوریکوم نیز معروف است، نوعی اسید ضعیف بور است که اغلب در جهت ضدعفونی کردن، حشره‌کش، بازدارنده شعله یا جذب کننده نوترون و پیش‌ساز سایر ترکیبات شیمیایی استفاده میشود. فرمول شیمیایی آن H 3 BO 3 است و به صورت کریستال های بی رنگ یا پودر سفید رنگ وجود دارد. همچنین به راحتی در آب حل می شوند.
در حالت کلی اسید بوریک را می توان در منطقه های آتشفشانی خاصی مثل توسکانی، جزایر لیپاری و نوادا پیدا کرد. این ماده با بخار حاصل از شکاف های موجود در زمین ترکیب می شود. وجود اسید بوریک و نمک های آن در آب دریا مشخص شده است و در گیاهان و به خصوص تقریباً در تمام میوه ها وجود دارد.
این ماده کاربرد فراوانی در صنعت دارد؛ برخی از رایج ترین کاربرد های آن شامل موارد زیر است:
-
مواد دارویی و آرایشی
اسید بوریک می تواند به عنوان یک ضد عفونی کننده و نوعی اسید با درجه شدت متوسط است که سبب جلوگیری از رشد میکروارگانیسم ها در روی پوست انسان می شود. معمولاً در محلول‌های لنز تماسی، ضدعفونی‌کننده‌های چشم، داروهای واژن، پودر بچه، داروهای ضد پیری و کاربردهای خارجی مشابه استفاده میشود.
-
مکمل های غذایی
اسید بوریک و سایر بورات ها به شکل قابل توجهی در مکمل های غذایی بدون نسخه برای دریافت بور مورد استفاده قرار می گیرند . طبق تحقیقات ماده بور می تواند خاصیت درمانی داشته باشد و سلامت استخوان ها و مفاصل را افزایش دهد. همچنین می تواند از علائم آرتریت بکاهد.
-
کنترل کننده قارچ و حشرات
بوریک منبع رایج ترکیبات بور است که در فرمولاسیون محصولات مرتبط با کنترل کننده قارچ و حشرات استفاده می شود. ترکیبات بور از رشد قارچ جلوگیری می کند و ثابت شده است که یک به عنوان نگهدارنده چوب به خوبی عمل می کند. به طور مشابه، اسید بوریک در استخرها و اسپاها به عنوان جایگزین ایمن تر برای کلر استفاده می شود.
اسید بوریک، بوراکس و سایر نمک ها معمولاً برای نرم کردن آب استخر و جلوگیری از آلودگی استفاده می شوند. اسید بوریک یک محصول طبیعی و محبوب برای کنترل حشرات است. برخلاف اسپری های هورنتی یا مورچه ای، اسید بوریک با استفاده از مواد شیمیایی بسیار سمی، حشرات را از بین نمی برد. در عوض، به عنوان یک خشک کننده عمل می کند.
5- کلرید منیزیم
کلرید منیزیم که به عنوان MgCI2 نشان داده می شود، یک نمک طبیعی است که می تواند از نهشت های ساحلی و دریاچه ها برداشت شود. در شکل خالص، MgCI2 را می توان به عنوان یک عنصر پودری، بی بو و بی رنگ که طعم تلخی دارد، شناسایی کرد. این ماده به راحتی در آب حل می شود و بیشتر حالت هیدراته دارد؛ علت آن این است که رطوبت هوا را جذب می کند.
با توجه به خواص متعددی که کلرید منیزیم دارد، می تواند توسط بسیاری از صنایع از تهیه غذا گرفته تا مراقبت از جاده و مراقبت های پزشکی مورد استفاده قرار گیرد. در ادامه به برخی از کاربرد های ان اشاره خواهیم کرد:
-
کنترل گرد و غبار در جاده های آسفالت نشده
هنگامی که رطوبت بیش از 32٪ باشد، کلرید منیزیم بدون توجه به دما، رطوبت را از هوا جذب می کند. MgCI2 روی جاده‌های آسفالت نشده اعمال میشود تا از طریق فشرده کردن آن سبب فرسایش خاک توسط باد شود.
-
یخ زدایی معابر، پیاده روها و پارکینگ ها
MgCI2 مایع به طور گسترده ای به عنوان یک ضد یخ برای جلوگیری از تشکیل یخ در جاده ها استفاده می شود. اگر قبل از بارش روی سطح زمین اسپری شود، می تواند تشکیل یخ را به تاخیر بیاندازد و از یخ زدن آن جلوگیری کند.
وجود آن باعث بهبود شرایط رانندگی و کاهش احتمال لغزش وسایل نقلیه می شود. در مقایسه با سایر ضد یخ ها مانند کلرید سدیم، MgCI2 به دلیل اینکه خورندگی کمتری دارد، ترجیح داده می شود.
سایر مصارف صنعتی این ماده عبارتند از:
- مورد استفاده در صنعت پزشکی
- تولید کننده مواد ضد عفونی کننده
- ضد حریق پانل های چوبی، تیرهای فولادی و سایر مواد
- به عنوان جزئی در کپسول های آتش نشانی
- تصفیه پارچه های پشمی و پنبه ای
- خنک نگه داشتن ابزار حفاری
- فرآوری چغندر قند
همچنین بخوانید: پر مصرف ترین مواد شیمیایی خوراکی در ایران
جمع بندی
امروزه مواد شیمیایی نقش مهمی در صنایع مختلف دارند؛ بک ماده می تواند هم به عنوان مواد اصلی و هم در در فرایند تولید آن اثر گذار است. مواد شیمیایی صنعتی گستردگی بالایی دارد.
از جمله: حلال ها، واکنش دهنده ها، روان کننده ها، پوشش ها، رنگ ها، رنگ ها، جوهرها، ماستیک ها، تثبیت کننده ها، نرم کننده ها، عطرها، بازدارنده های شعله، هادی ها و عایق ها که هر یک را با توجه به ویژگی هایی که دارند در صنایع مورد استفاده قرار می دهند.
0 دیدگاه